Architektura, która odsłania prawdę. Narodowe Muzeum Hołodomoru-Ludobójstwa w Kijowie.

Co roku, pod koniec listopada, Ukraina oddaje cześć ofiarom Wielkiego Głodu, który w latach 1932–1933 pochłonął życie milionów Ukraińców. Odpowiadając na potrzebę upamiętnienia tragedii, pracownia Nizio Design International opracowała projekt budynku oraz projekt wystawy stałej Narodowego Muzeum Hołodomoru-Ludobójstwa w Kijowie, jednego z najważniejszych przedsięwzięć muzealnych poświęconych temu okresowi. Rozpoczęta kilka lat temu budowa, realizowana od 2018 roku i zatrzymana przez wojnę rozgrywającą się na ukraińskiej ziemi, wciąż czeka na swą kontynuację.

Dzień Pamięci Ofiar Hołodomoru i Represji Politycznych stał się okazją nie tylko do refleksji nad tragiczną historią Ukrainy, ale także do zwrócenia uwagi na współczesne projekty upamiętniające ofiary Wielkiego Głodu. Kluczową rolę wśród nich odgrywa budowa Narodowego Muzeum Hołodomoru w Kijowie, której architektoniczną wizję współtworzy pracownia Nizio Design International, pod kierownictwem Mirosława Nizio. Projekt, realizowany we współpracy z ukraińskim studiem Project Systems LTD, ma w założeniu łączyć symbolikę ukraińskiej ziemi z próbą pokazania historycznych faktów. Poprzez formę budynku i scenografię wystawy wydobywa ukryte przez dekady milczenia i zapomnienia świadectwo przeszłości. Budynek Muzeum zaprojektowano jako integralną część krajobrazu Doliny Dniepru, w pobliżu zespołu klasztornego Ławra Peczerska, harmonijnie wpisując się w tektonikę zbocza. Wysunięta oś kompozycyjna łączy taras widokowy z istniejącym memoriałem, tworząc symboliczną linię opowieści o trudnej przeszłości i teraźniejszości naszych sąsiadów.

Koncepcja architektoniczna

Forma budynku jest wyrazem metafory „odsłaniania prawdy”. Fragmentaryczne przesunięcie dachu i jego charakterystyczne rozcięcie symbolizują proces demaskowania zatajonej historii. Monumentalne wejście prowadzi zwiedzających w głąb ziemi, gdzie architektura w połączeniu ze scenografią ekspozycji pozwala doświadczyć struktury czarnoziemu, żyznej ziemi , będącej także miejscem spoczynku ofiar. Budynek, o całkowitej powierzchni użytkowej prawie 14 000 m² i powierzchni wystawowej ponad 3 500 m², posiada wejścia z obu końców osi kompozycyjnej, od strony memoriału oraz z tarasu widokowego, połączonego mostem. Przestrzeń przed wejściem ma pełnić funkcję placu ceremonialnego, podkreślając monumentalny charakter muzeum.

Architektura obiektu łączy w sobie odniesienia do natury, symbolikę ukraińskich ziem oraz lekcję historii. Ziemia, która niegdyś rodziła życie, staje się świadkiem tragedii, kryjąc pamięć o milionach ofiar. Roślinność porastająca dachy oraz subtelne zmiany zabarwienia traw mają przypominać o tym, że prawda o Hołodomorze nie może zostać zapomniana.

Polska pracownia Nizio Design International odpowiada za współtworzenie projektu architektonicznego budynku, opracowanie koncepcji i projektu wystawy głównej oraz doradztwo w trakcie realizacji budowy i nadzoru autorskiego. Projekt uzyskał pozytywną ocenę doradców UNESCO i miał być realizowany etapami, jednak rozpoczęta budowa została czasowo wstrzymana w związku z rosyjską agresją na Ukrainę.

Pomimo trwającej wojny, budowa Narodowego Muzeum Hołodomoru wciąż pozostaje świadectwem ludzkiej determinacji w zachowaniu pamięci o przeszłości. Architektura i ekspozycja muzeum mają w zamyśle stać się symbolem wytrwałości kultury i niezłomności narodu ukraińskiego, który wciąż walczy o swą tożsamość i prawdę historyczną.