Słowacki Trenczyn symbolicznie przejął pałeczkę Europejskiej Stolicy Kultury na rok 2026.

W miniony weekend Trenczyn wraz z fińskim Oulu oficjalnie przejęły tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2026 od posiadaczy tytułu na rok 2025 – słoweńskiego miasta Nova Gorica i niemieckiego Chemnitz. Uroczystość przekazania tytułu odbyła się w mieście Nova Gorica.

Nowa Gorica i Chemnitz zakończyły swój rok jako Europejskie Stolice Kultury i przekazały teraz symboliczne berło swoim następcom, słowackiemu Trenczynowi i fińskiemu Oulu. Oba miasta staną się więc 1 stycznia 2026 r. parą Europejskich Stolic Kultury. Trenczyn podszedł do projektu w niekonwencjonalny sposób: oparł go na wizji kultury jako narzędzia, które przy zaangażowaniu własnych mieszkańców może zmieniać miasto od wewnątrz, stopniowo, z szacunkiem, ale także z odwagą.

Rozbudzamy ciekawość – nowa historia miasta pod zamkiem

Trenczyn, znany ze swojego kultowego zamku i bogatej historii, będzie dopiero drugim słowackim miastem, które otrzyma ten prestiżowy tytuł. Pierwszym były w 2013 roku Koszyce. Projekt Trenčín 2026 pod hasłem „Przebudzenie ciekawości” to nie tylko ambitny program kulturalny, ale także długoterminowa wizja transformacji miasta i regionu.

„Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jest katalizatorem zmian. Naszą ambicją jest wykorzystanie tej okazji do prawdziwej transformacji miasta – poprawy przestrzeni publicznych, wsparcia społeczności, otwarcia kultury dla wszystkich i stworzenia miejsca, w którym ludzie będą chcieli się spotykać i żyć. Chcemy udowodnić, że nawet mniejsze miasto może mieć śmiałe ambicje kulturalne, które wykraczają poza granice Słowacji i rok 2026” – mówi Stanislav Krajči, dyrektor generalny projektu Trenčín 2026, i dodaje: „Już teraz współpracujemy z artystami i partnerami z całej Europy, angażujemy lokalnych mieszkańców i budujemy silne społeczności, aby wiele działań było kontynuowanych również po zakończeniu projektu. Kluczowym elementem naszej wizji jest również demokratyzacja przestrzeni publicznej – poprzez placemaking przekształcamy ulice i place w przestrzenie codziennego życia”.

Ciekawość jako pomost do PRZEMIANY

Koncepcja projektu Trenčín 2026 opiera się na silnej metaforze mostów – między ludźmi, przeszłością i przyszłością, lokalnością i europejskością, wyobraźnią i rzeczywistością. Idea ta znajduje odzwierciedlenie nie tylko w historii, ale także w konkretnych inwestycjach – na przykład w przekształceniu nieużywanego mostu kolejowego nad rzeką Wagą w przestrzeń kulturalną i społeczną Fiesta Bridge.

Trenczyn zrewitalizował również niektóre ze swoich centrów kulturalnych – dawne funkcjonalistyczne kino Hviezda zostało przekształcone w centrum kulturalno-kreatywne, zabytkowa synagoga została odrestaurowana we współpracy z gminą żydowską, a obecnie przygotowywane są nowe przestrzenie wystawowe. Rekonstrukcji poddawany jest również kultowy zamek w Trenczynie, który jest symbolem nie tylko miasta, ale i całego regionu.

Projekt Trenčín 2026 wykracza poza granice miasta – jego celem jest ożywienie całego regionu Trenczyn, wzmocnienie infrastruktury kulturalnej i stworzenie nowych możliwości dla mieszkańców i odwiedzających z dalszej okolicy.

Przemiana miasta i regionu zależy od ludzi, miejsc i kreatywności

Ciekawość Trenczyna koncentruje się na trzech głównych obszarach transformacji:  

Ludzie i relacje

Wzmacniamy zaufanie i solidarność oraz angażujemy ludzi w życie publiczne – od założenia Instytutu Partycypacji, poprzez wsparcie społeczności w ramach programu Żywe Sąsiedztwo, aż po szeroką sieć wolontariuszy.

Miejsca i przestrzeń publiczna

Tworzymy miejsca, które nie są tylko tymczasowe, ale służą jako miejsca spotkań, odpoczynku i dzielenia się doświadczeniami – i wprowadzamy kulturę do niezwykłych przestrzeni, które budzą ciekawość ludzi i dają im nowe spojrzenie na miasto.

Kreatywność i kultura

Wspieramy lokalne talenty, łączymy kulturę z innymi dziedzinami życia i tworzymy przestrzeń dla eksperymentów artystycznych – Light Art Festival, który ożywia przestrzenie publiczne światłem i technologią, lub Projekt Na počkanie, który przenosi sztukę do miejsc, w których nikt by się jej nie spodziewał – na poczty, do szpitali, na posterunki policji i urzędy pracy. „Chcemy pokazać, że nawet mniejsze miasto może prowadzić ważny europejski dialog na temat tego, jak kultura kształtuje przyszłość. Ciekawość pomaga nam odkrywać nowe drogi i łączyć ludzi, miejsca i historie ponad regionami i pokoleniami” – mówi Mária Janušová, główna dramaturg projektu Trenčín 2026.

Placemaking jako serce zmiany

Projekt Trenčín 2026 opiera się na zasadzie placemakingu – przekształcania przestrzeni publicznych zgodnie z potrzebami ludzi i dla ludzi. We współpracy z miastem Trenczyn, regionem samorządowym Trenczyn i partnerami z całego regionu tworzymy miejsca, które są żywe, bezpieczne i integracyjne.

Społeczności, eksperci i opinia publiczna aktywnie angażują się w ten proces – od spotkań sąsiedzkich po pilotażowe działania w przestrzeni publicznej. Jest to wspólna refleksja nad miastem i jego przyszłością – od ulic, które zmieniają się w miejsca spotkań, po nowe strategie kształtowania środowiska miejskiego.

Trenczyn i okolice – miejsce, które warto odkryć

Trenczyn to średniej wielkości słowackie miasto liczące około 55 000 mieszkańców, położone na zachodzie kraju, przy granicy z Czechami. Słynie z historycznego zamku, rzymskiego napisu z II wieku wyrytego w skalnym masywie, na którym stoi zamek, oraz bogatego dziedzictwa kulturowego i muzycznego – od alternatywnej sceny undergroundowej po sztukę współczesną.

Dzięki licznym zamkom, uzdrowiskom i pięknym krajobrazom region Trenczyński jest jednym z najczęściej odwiedzanych obszarów Słowacji. Projekt Trenčín 2026 łączy bogatą historię z aktualnymi wyzwaniami i poprzez kulturę otwiera dyskusję na temat zrównoważonego rozwoju, równości i współpracy w całym regionie.

Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury przynosi Trenczynowi nie tylko prestiż, ale także wyjątkową okazję – do ponownego odkrycia siebie i pokazania Europie, jak może wyglądać miasto, które nie boi się być ciekawe.

Trenčín 2026 jest finansowany przez miasto Trenczyn, Samorządowy Okręg Trenczyn oraz Ministerstwo Kultury Republiki Słowackiej. Partnerem projektu jest Unia Europejska.